Zbliża się kolejny sezon aplikacji obornika i innych nawozów, co może być najlepszym czasem do zgłębienia informacji na temat rozwoju technologii, dzięki którym rozrzutnik obornika stał się maszyną, jaką dziś widzimy na polach. Na pierwszy rzut oka rozrzutniki obornika mogą wydawać się dość proste – służą do transportu obornika z gospodarstwa rolnego na pole. Muszą jednak zrobić o wiele więcej. Rozrzutniki obornika muszą nie tylko przetransportować obornik z obory na pole, ale gdy już znajdą się na polu, muszą równomiernie rozprowadzić ten obornik na polu.
Wczesna historia rozrzutników obornika jest trochę niepewna, ale ogólnie rzecz biorąc, były one pierwotnie ciągnione przez konie, a załadowany na skrzynię obornik musiał być ręcznie rozładowywany za pomocą wideł. Ostatecznie Joseph Kemp, któremu przypisuje się opracowanie pierwszego automatycznego rozrzutnika, opracował wersję, która sama się rozładowuje. Ten rozrzutnik zasadniczo pozostawiał cały obornik za sobą, więc nie był to najbardziej pożądany sposób rozładunku, ale był zdecydowanie lepszy niż wyjątkowo ciężka i niewdzięczna praca polegająca na ręcznym zrzucaniu obornika. Joseph Kemp sprzedał swój projekt firmie International Harvester w 1906 roku.
Pierwszy rozrzutnik obornika z prawdziwego zdarzenia
Następny krok naprzód możliwy był dzięki dodaniu łopatek z tyłu, które rozdrabniały i odrzucały obornik na bok. Dzięki temu powstał rozrzutnik obornika, który bardziej równomiernie rozprowadzał obornik na powierzchni gleby. Od tego czasu wiele się wydarzyło – rolnictwo przestawiło się z masowego używania koni na traktory, by uzyskać moc. Pozwoliło to konstruować coraz większe i mocniejsze rozrzutniki i zamienić stalowe koła na gumowe. Okazuje się jednak, że nadal często mamy do czynienia z tymi samymi wyzwaniami – potrzebą uzyskania odpowiedniej ilości obornika naniesionego na pole, jego jak najbardziej równomierne rozprowadzanie i koniecznością robienia tego wszystkiego w możliwie krótkim czasie.
Rozrzutniki, które obecnie znajdują się obecnie w ofercie takich firm jak Agrohandel, wykorzystują nowe techniki, które pomagają w osiągnięciu dawki rozsiewu i kontrolowaniu ilości rozprowadzanego obornika. Mechanizm sterowanie dawką składa się z 4 podstawowych części:
- regulatora dawki (mózg systemu),
- przepływomierza – to element pomiarowy, który mierzy przepływ, którym chcemy sterować,
- jednostki GPS do mapowania i wykrywania prędkości ciągnika,
- mechanizmu regulacji przepływu – pompa hydraulicznie sterowana prędkością jazdy.
Jak działa nowoczesny rozrzutnik obornika?
System, na którym oparty jest rozrzutnik obornika, zaczyna swą pracę od ustalenia, jaką dawkę aplikacji staramy się osiągnąć. Tę wartość należy wprowadzić to do wbudowanego kontrolera. Kontroler potrzebuje również informacji o rozmiarze naszego systemu roboczego. Może to być np. 10 wtryskiwaczy co 1 metr. Oznacza to, że przy każdym przejściu pokonywaliśmy 10 metrów. Na koniec GPS przesyła prędkość ciągnika i rozsiewacza do sterownika. Kontroler wykonuje wszystkie obliczenia i podaje wielkość obrabianej powierzchni i wymagania, które trzeba spełnić, aby rozrzucić obornik na zadanej powierzchni. Po uruchomieniu systemu pompa przesunie wymaganą dawkę do systemu roboczego, a sterownik wysyła sygnał do siłownika, aby lekko przymknąć zawór. Robi to tak długo, aż pożądana prędkość podawania będzie zgodna z tym, co staramy się osiągnąć. Dość wyrafinowane sterowanie, ale konieczne, aby mieć pewność, że uzyskujemy oczekiwaną wydajność.
Jak się to dzieje w warunkach polowych? Rozrzutnik obornika po rozpoczęciu pracy uruchamia pompę z przodu rozrzutnika. Gdy zaczniemy aplikować, pompa uruchamia się i zaczyna przemieszczać gnojowicę przez rurę na górze zbiornika. Przepływomierz, stale mierzy natężenie przepływu obornika i przesyła tę informację do sterownika w kabinie. Sterownik wykorzystuje te informacje, wraz z prędkością ciągnika, żądaną dawką aplikacji i szerokością narzędzia, aby określić, czy otworzyć, czy zamknąć zawór. Zawór i siłownik w tym przypadku jest zamykany hydraulicznie, i dzięki temu otwiera lub zamyka dopływ obornika do systemu roboczego, wykonującego zasadniczą część pracy.